“Нашы вытокi”
У ДУК “Гродзенскі абласны метадычны цэнтр народнай творчасці” адкрылася справаздачная выстава аддзела традыцыйнага мастацтва і рамёстваў ДУ “Мастоўскі РЦК”, якая будзе працаваць да 30 верасня.
На выставе прадстаўлены ўсе накірункі працы майстроў народнай творчасці Мастоўскага раёна.
Дзякуючы спецыялістам абласнога цэнтра, якія пастаянна даюць свой майстар-клас для раённых аддзелаў і цэнтраў народных рамёстваў Гродзеншчыны па прэзентацыі кожнага экспаната любой выставы ў іх сценах, нашы работы таксама зазіхацелі новымі гранямі і адценнямі, і стала бачна, што майстры народнай творчасці – людзі асабліва прывабныя не толькі талентам, але і духоўнасцю, адкрытасцю, шчырасцю, вялікай цеплынёй і добразычлівасцю.
Доўгія гады свайго жыцця прапагандавала ткацтва майстар ад Бога і жыццёвай практыкі Кацярына Аксаміт, працуючы за станком ў Гудзевіцкім музеі і перадаючы свой вопыт і вопыт спадарыні Веры Белакоз дзяўчынкам з Гудзевіцкай школы, а таксама шматлікім наведвальнікам Гудзевіцкага музея. На выставе “Нашы вытокі” ёсць дываны і ходнікі абедзвюх знакамітых майстрыц. А сям’я Веры Ігнатаўны – дачушка і два ўнукі, якія прынялі ўдзел у адкрыцці выставы і таксама займаюцца падвойным ткацтвам, – толькі пацвердзіла памылковы погляд на тое, што прырода адпачывае на дзецях. Не адпачывае генетычны код беларускай нацыі, працуе як найлепш, каб не загубіць тую спадчыну, якую мы атрымалі з умелых рук продкаў.
Гудзевіцкая школа ткацтва прадстаўлена і паясамі, якія выкананы Людмілай Станеўскай у традыцыйных для Беларусі арнаментах і колерах. Гэтыя вырабы адзначаны абрэвіятурай НКС – нематэрыяльная культурная спадчына.
Работы Алены Садаўнічай, загадчыка аддзела традыцыйнага мастацтва і рамёстваў, па выцінанцы таксама носяць характар НКС. Пра тэматыку работ вядомай выцінаншчыцы гавораць іх назвы: “ Папараць-кветка”, “Купалле”, “Гуканне вясны”, “Жніво”, “Пастушкі” і шмат іншых.
Адной з найбольш вядомых майстрыц народных рамёстваў не толькі ў вобласці, але і ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляецца майстар нашага аддзела Вольга Вайтовіч. Спіральнае травапляценне – тое ўменне, якое адкрыла для сябе і шчыра дзеліцца на шматлікіх майстар-класах з усімі жадаючымі гэтая сціплая і вялікая ўмеліца.
Пра Вольгу Юр’еўну можна гаварыць бясконца. Па прафесіі яна выкладчык працоўнага навучання і выяўленчага мастацтва. Яшчэ вучаніцай у Струбніцкай сярэдняй школе пачала займацца ў гуртку саломапляцення Тамары Рагацэвіч.
Наведвальнікаў выставы вабяць такія вырабы Вольгі Вайтовіч, як гаршчочкі-шаптуны, спарышы (ад слова “пара” – два), падносы, бочачкі розных памераў, кошыкі, цукерачніцы, талеркі і біжутэрыя.
Усе гэтыя вырабы зроблены з балотных альбо рачных траў з выкарыстаннем лазовай стужкі. Пры гэтым трава, нарыхтаваная ўлетку, мае зялёны колер. Тая, што нарыхтоўвалася восенню, мае колер сена. Вырабы з травы ўпрыгожваюць жыллё, часцяком выкарыстоўваюцца для захоўвання ежы, асабліва хлеба. Наогул, гэта зручныя і якасныя рэчы для хатняга побыту. У дадатак скажу, што навукоўцы даказалі: пах свежаскошанай травы супакойвае галаўны боль! Дзе можна набыць іх? У нашай сувенірнай “Краме”!
Не ведаю, наколькі гэта праўда, што сёння тэхналогіяй спіральнага пляцення валодаюць усяго чатыры майстры ў Беларусі. Сярод іх яшчэ адна наша чарадзейка – Ірына Славута, якая ў маі 2023 года атрымала дыплом II ступені за вырабы з травы на рэспубліканскім свяце “Веснавы букет”.
Вырабы майстроў саломапляцення – гэта каштоўнасць не толькі для нашай краіны, але і для ўсяго свету, менавіта так адзначыла ў мінулым годзе сесія ЮНЭСКА ў Марока. Рамяству столькі ж часу, як і вырошчванню зерня для хлеба. Саломапляценне на выставе ў Гродне прадстаўлена скарбонкамі, падносамі, куфрамі, бочачкамі, какошнікамі, капелюшамі, кепі, абручамі, абярэгамі ў тэхніцы спіральнага пляцення і аб’ёмнай (альбо “зубаткай”).Экспанаты зроблены майстрам аддзела Аленай Карпук і аматарам Лідзіяй Каскевіч, ветэранам педагагічнай працы, якая на працягу 20 гадоў вяла гурток па саломапляценні ў цэнтры творчасці дзяцей і моладзі г. Масты.
Сапраўдным адкрыццём апошняга 2023 году стала майстар-аматар па вязанні і вышыўцы Клаўдзія Грыб. Яна прымала ўдзел у некалькіх выставах нашай выставачнай залы, дэманстрыруючы вязаныя на прутках і шыдэлкам рэчы: сурвэткі, цацкі, шкарпэткі, вышываныя крыжыкам і бісерам карціны, іконы, дарожкі. Работы майстрыцы прадстаўлены асобным і вельмі ўтульным кутком.
Славянскія лялькі-абярэгі, якія знаходзяцца таксама на выставе, зроблены Таццянай Вангул. Гэта “Траўніца”, “Зернавушка”, “Шчаслівіца”, “Лялькі-неразлучнікі” (для вясельнага абраду).
Ёсць на выставе і рушнікі таленавітага майстра па вышыванні крыжыкам Ірыны Фядзюк. На апошнім свяце “Бацькава булка” Ірына атрымала дыплом II ступені за сваё майстэрства. Яе работы пазітыўныя, пяшчотныя, з традыцыйным беларускім арнаментам.
Вырабы з керамікі прадстаўлены непаўторнымі работамі Кліма Панка. Ён былы супрацоўнік цэнтра рамёстваў г. Масты і добры сябар нашага аддзела. Чаму не працуе ў аддзеле? Марская душа – мора яго кліча! І гліна не адпускае. Калі не ў моры – значыць зноў нешта творыць. Работы Кліма Канстанцінавіча носяць адметны знак майстра: яны выкананы ў розных тэхніках: стужачнае жгутаванне, малачэнне, глазураванне, з дабротным роспісам, які майстар робіць сам.
Настасся Шынгель – малады спецыяліст аддзела, таксама кераміст. За год працы Насця навучылася рабіць сувеніры, званочкі, падкоўкі і шмат іншага, што таксама знаходзіцца на выставе.
Разьбу па дрэве на выставе “Нашы вытокі” прадстаўляе гонар Мастоўскага раёна, майстар “залатыя рукі” Мікалай Ярац. Мікалай Вячаслававіч не толькі таленавіты майстар-аматар, але і настаўнік Божай міласцю – дырэктар Правамастоўскай сярэдняй школы.
Вырабы з дрэва на гэтай выставе Мікалая Ярца быццам складаюць добры вечны сюжэт. Вось хлопчык з дзяўчынкай цалуюцца вельмі чыстым дзіцячым пацалункам. За імі з усмешкай назірае працавітая жанчына, можа, маці, можа, проста суседка ці аднавяскоўца. Было… так было і будзе вечна! Нашы вытокі… За гэта моліцца жанчына-маці, маці сусвету – наша заступніца Багародзіца – разам з іншымі небажыхарамі. За цішыню і спакой на зямлі адказвае Святы Фларыян: пажараў не павінна быць, пакуль ён вартуе людзей. Круглыя драўляныя амфары нагадваюць пра Зямлю і Вечнасць, якую адлічваюць зробленыя з дрэва ходзікі з фігурамі жывёл. Вечны сюжэт: толькі б быў мір і не было ніякіх жахаў!
Лідзія ПАРАМОНАВА, метадыст аддзела традыцыйнага мастацтва і рамёстваў ДУ “Мастоўскі РЦК”
